Tết về làng gốm Bàu Trúc

Trở lại làng gốm Bàu Trúc vào những ngày đầu xuân mới 2023, chúng tôi ghi nhận nhịp sống làng nghề phát triển nhộn nhịp. Nhiều xe tải từ các tỉnh, thành phố đến nhận hàng gốm chở về cho người yêu thích gốm Chăm trưng bày trong dịp đón tết Nguyên đán Quý Mão sắp tới. Các nghệ nhân tất bật làm ra nhiều sản phẩm bền đẹp, đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.

Anh Đàng Chí Quyết, Trưởng khu phố Bàu Trúc cho biết làng Bàu Trúc, tiếng Chăm gọi là Palei Hamu Craok, thuộc địa bàn thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước. Toàn làng hiện có 1.286 hộ, với 5.871 nhân khẩu gắn bó với nghề gốm truyền thống hàng trăm năm qua.

Nghề làm gốm rất công phu. Đất sét được lấy từ ruộng chở về đập nhỏ đào hố ủ đất qua một đêm với lượng nước vừa phải. Sáng hôm sau, đem đất đã ủ trộn với cát mịn nhào nhuyễn. Phụ nữ Chăm nặn gốm hoàn toàn bằng tay, không dùng bàn xoay như những nơi khác. Nghệ nhân đi vòng quanh bệ gốm để chế tác sản phẩm. Bàu Trúc là làng gốm duy nhất ở Việt Nam mà người thợ chỉ dùng bàn tay tài hoa của mình để cho ra đời những sản phẩm đất nung. Sau khi tạo dáng, gốm thô được đưa ra phơi nắng 4-6 giờ rồi dùng mảnh sành hoặc cật tre làm láng. Mỗi gia đình sản xuất gốm mộc trong thời gian từ 5 đến 10 ngày mới đưa ra nung chín, lò nung lộ thiên. Sản phẩm gốm thô được xếp đan xen với rơm, củi khô, vỏ dừa. Thời gian đốt từ 4 đến 5 giờ là gốm chín có sắc đỏ tươi nguyên của màu đất được tôi luyện qua lửa.

Các nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc tập trung sản xuất phục vụ thị trường tết Nguyên đán Quý Mão 2023.

Các nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc có thể làm hàng trăm loại sản phẩm gốm theo nhu cầu thị trường, từ gốm mỹ nghệ như tượng nữ thần Apsara, tháp Chăm, phù điêu trang trí nội thất, bình nước phong thủy đến các vật dụng gốm cần thiết cho đời sống thường ngày như ấm đất, khuôn đổ bánh căn, bánh xèo, lu đựng nước, nồi đất, lò đun than củi. Gốm ra lò được các chủ vựa từ Tp. Phan Rang- Tháp Chàm lên lấy hàng đưa về phân phối cho người tiêu dùng nội tỉnh. Hoặc người làm gốm thuê xe chở phục vụ tận tay người tiêu dùng ở các tỉnh, thành phố trong cả nước. Sau khi trừ chi phí, mỗi người thợ làm gốm Chăm truyền thống và gốm trang trí có thu nhập trung bình 5-6 triệu đồng/tháng. Làng gốm Bàu Trúc thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, mua sản phẩm làm quà lưu niệm trong các dịp tết, lễ và các ngày nghỉ cuối cùng.

Ngày 29/11/2022, tại phiên họp của Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 17 của UNESCO diễn ra tại Rabat, thủ đô Vương quốc Ma-rốc, di sản Nghệ thuật làm gốm của người Chăm chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Đây là niềm tự hào đối với đồng bào Chăm làng Bàu Trúc, động viên bà con sáng tạo nhiều mẫu mã mới và chế tác nhiều sản phẩm mới đạt chất lượng cao.

Anh Đàng Chí Quyết cho biết thêm: Nhà nước đặc biệt quan tâm đầu tư xây dựng làng nghề khang trang, giúp người dân phát triển sản xuất, bảo đảm cuộc sống gia đình no ấm. Tính đến cuối năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo ở Bàu Trúc chỉ cỏn hơn 4%, chủ yếu già cả, neo đơn, thiếu sức lao động. Chính quyền địa phương động viên bà con đoàn kết thi đua làm nhiều sản phẩm đẹp, bền, đáp ứng nhu cầu thị trường xứng danh với di sản văn hóa phi vật thể nhân loại.

Nguồn: baoninhthuan.com.vn